پاسخ های فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی وآناتومیکی سه رقم سویا (glycine max l.) تحت تشعشعاتuv-b

امروزه مصرف بی رویه ترکیبات هالوژن دار باعث کاهش لایه ازن شده که این امر منجربه افزایش تابش اشعه ماوراءبنفش به سطح زمین گردیده و موجودات زنده به خصوص گیاهان را تحت تاثیر قرار داده است. موضوع این تحقیق اثر اشعه ی uv-bبر روی سه رقم از گیاه سویا (williames ، l17 ، linfored ) می باشد . گیاهان سویا در شرایط 16/8 ساعت روشنایی/ تاریکی با دمای محیط 3±27 درجه ی سانتی گراد ودر شدت نورmol.m-2s-1 µ 150 کشت داده شدند. بعد از 21 روزکشت (3 هفته) ، یک سری از گلدان ها به عنوان شاهد، و بقیه به مدت 1 هفته و هر روز به مدت 20 دقیقه تحت تیمار اشعه ی uv-b قرار گرفتند. اشعه uv-b توسط دو لامپ 15 وات تامین شد. گیاهان در فاصله 50 سانتی متری از منبع نور قرارگرفتند . نتایج نشان داد که اشعه uv-b در هر سه رقم پارامترهای رشد (سطح برگ ، وزن تر ، وزن خشک و رشد طولی اندام هوایی و ریشه) را کاهش داد. uv-b همچنین باعث کاهش میزان رنگیزه های فتوسنتزی (کلروفیل b، a و کاروتنوئید) در هر سه رقم از گیاه سویا شد. اما در نتیجه تیمار گیاهان با اشعه uv-b میزان ترکیبات جاذب uv به ویژه آنتوسیانین، فلاونوئید و فنل افزایش یافت. اندازه گیری فعالیت آنزیم های پاداکسایشی (کاتالاز ، آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پراکسیداز) در اندام هوایی و ریشه ارقام مطالعه شده نشان داد که تیمار uv-b باعث کاهش فعالیت آنزیم کاتالاز و افزایش فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پراکسیداز گردید. میزان مالون دی آلدئید و پرولین نیز تحت اشعه uv-b در هر سه رقم افزایش نشان داد. مطالعات آناتومیکی نشان داد که تیمار uv-b سبب کاهش ضخامت ساقه در دو رقم williamesوl17 و افزایش ضخامت ساقه در رقم linfored شد. تیمار uv-b سبب کاهش ضخامت پارانشیم مغزی ساقه در دو رقم williames و l17 در مقایسه با نمونه های شاهد شد اما در رقم linfored تاثیری بر ضخامت پارانشیم مغزی ساقه نداشت . تیمار uv-b سبب افزایش ضخامت دستجات آوندی در دو رقم williames و linfored شد ولی در رقم l17 تیمار uv-b سبب کاهش ضخامت دستجات آوندی شد . ضخامت پوست ساقه (اپیدرم ، کلانشیم و پارانشیم پوستی) در تمام ارقام افزایش یافت. ضخامت برگ در هر سه رقم افزایش معنی داری در مقایسه با نمونه های شاهد نشان داد . در این بررسی تیمار uv-b سبب کاهش ضخامت رگبرگ در دو رقم linfored و l17 شد اما در رقم williames سبب افزایش ضخامت رگبرگ شد. تیمار uv-b سبب کاهش ضخامت ریشه در دو رقم linfored و l17 شد اما در رقمwilliames ضخامت ریشه تغییری نیافت . این مطالعه نشان داد که گیاه سویا در برابر اشعه uv-b حساس بوده و از لحاظ مورفولوژی ، آناتومی و فیزیولوژی دچار تغییرات شد. البته لازم به ذکر است که تاثیر اشعه uv-b روی هر سه رقم یکسان نبوده و در واقع درجه حساسیت و مقاومت آنها بایکدیگر متفاوت بود.